Brazil là quốc gia đứng số 1 thế giới về sản lượng cà phê, hàng nghìn tấn cà phê từ đây được xuất đi khắp nơi trên thế giới mỗi năm. Tuy nhiên từ rất lâu rồi danh tiếng cà phê Brazil đã bị gắn liền với một câu rap rất vần và nên thơ:

Quantity over quality – Số lượng vượt qua chất lượng

Thế nhưng thực sự mọi thứ đã thay đổi rất nhiều những năm gần đây. Andre Eiermann, nhà vô địch Barista Thụy Sĩ nói: 

“…chúng tôi từng chỉ nhìn Brazil như một quốc gia sản xuất cà phê lớn nhất, chứ chất lượng thì…..Nhưng nhiều mẫu cà phê Brazil mà tôi được thử gần đây đã khiến tôi tôi cực kỳ ấn tượng.

Ngập vị hoa quả luôn ! – Đó là điều khiến tôi thực sự bất ngờ, tôi không nghĩ đó là cà phê Brazil, tôi cứ nghĩ nó là giống Geisha, nhưng hóa ra không phải. Thế nên có lẽ những người nông dân ở đây đã thực sự làm nên một phép màu với cà phê của họ…”

Nhưng tại sao cà phê Brazil lại có thể làm được những điều đặc biệt đó

Hãy cùng Visty tìm hiểu về cà phê Brazil qua 5 phần sau.

I. LỊCH SỬ VÀ NGUỒN GỐC CÀ PHÊ BRAZIL

II. ĐIỀU KIỆN TRỒNG

III. GIỐNG CÂY

IV. CÁCH SƠ CHẾ 

V. HƯƠNG VỊ CÀ PHÊ BRAZIL

I. Lịch sử và nguồn gốc của cà phê Brazil

Thiên thời địa lợi nhân hòa giúp cà phê Brazil vượt lên top 1

Cây cà phê không phải là cây bản địa của Brazil mà do được “lấy cắp” từ Guiana (bạn có thể đọc thêm câu chuyện này ở cuối bài) vào đầu thế kỷ 18. Dù rằng có một khởi đầu vô cùng kỳ lạ đến thế, nhưng Brazil đã nhanh chóng trở thành một ông hoàng trong ngành cà phê. Cà phê “lấy cắp” về ban đầu chỉ được trồng ở một vùng nhỏ ở phía Bắc nhưng về sau lan rộng khắp cả nước, đến tận Rio De Janeiro, nơi được coi là thủ phủ của Brazil thời thuộc địa Bồ Đào Nha. 

Mọi chuyện bắt đầu đổi khác khi mà nhu cầu cà phê bắt đầu tăng ở Hoa Kỳ và trên lục địa châu Âu vào đầu thế kỷ 19. Đi cùng với đó là việc nguồn cung cà phê ở những nơi khác trên thế giới bắt đầu giảm bởi bệnh rỉ lá cà phê. Chính vì thế mà Brazil cùng một loạt các quốc gia khác ở Trung và Nam Mỹ bắt đầu vươn lên trong ngành. Vào năm 1820, Brazil đã sản xuất 30% nguồn cung cà phê của thế giới. Và đến năm 1920, con số đó đã lên tới 80% tổng sản lượng toàn cầu.

Những trang trại cà phê rộng lớn tại Brazil

Cà phê là cây trồng nông nghiệp chính ở đất nước rộng lớn này, chúng đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế của đất nước. Tuy nhiên, dù sản lượng lớn nhưng cà phê ở Brazil lại đa phần là các loại cà phê thương mại. Hầu hết cà phê Brazil được trồng trong các trang trại khổng lồ, được canh tác, thu hoạch bằng máy móc tiên tiến để tối đa hóa sản lượng sản xuất. 

Lý do cho việc này thì có nhiều, một phần là vì điều kiện thổ nhưỡng, lịch sử canh tác lâu đời của Brazil phù hợp với những loại cà phê này, cũng có thể vì việc chuyển đổi sang trồng cà phê chất lượng cao cực kỳ khó khăn. Nhưng những năm gần đây, do thị trường cà phê có quá nhiều biến động, cũng như biến đổi khí hậu nghiêm trọng… nên việc canh tác cà phê thương mại không thể đem lại cho người dân được một cuộc sống ổn định nữa. Chính vì lẽ đó mà rất nhiều người Brazil vì muốn có một cuộc sống tốt hơn đã bắt đầu nghiên cứu, trau dồi thêm kiến thức để có thể sản xuất ra được những loại cà phê Specialty số lượng ít nhưng lại có giá cao hơn. 

Xem thêm bài viết : “Cà phê Specialty là gì ?”

Vành đai các nước trồng cà phê trên thế giới ( Phần màu sáng hơn)

II. Điều Kiện Trồng Cà Phê Ở Brazil

Không phải tuyệt nhất nhưng vẫn phù hợp cho cà phê.

Bạn có biết không, chẳng phải nơi nào trên thế giới cũng trồng được cà phê đâu. Brazil trồng được cà phê là bởi đất nước này nằm trên vành đai cà phê. 

Vành đai cà phê là những vùng đất có thời tiết mát mẻ quanh năm, lượng mưa dồi dào và nắng không quá gắt. Những vùng đất này thường nằm xung quanh hoặc bên dưới vành đai xích đạo ở Trung và Nam Mỹ, Châu Phi, Trung Á và Đông Nam Á. Hiện tại trong vành đai này có hơn 75 quốc gia đang trồng cà phê.

Tuy nhiên, trồng được cà phê là một chuyện, mà có được những loại cà phê với năng suất và chất lượng cao lại là một chuyện khác. Cà phê Arabica hiện đang là mặt hàng chủ lực trong xuất khẩu của Brazil, nhưng khác với giống Robusta, cây Arabica cần có độ cao vùng trồng từ 600 – 2200m để có thể phát triển và sinh trưởng tốt. Và thật may mắn, độ cao trung bình của Brazil là là 1100m – 1200m so với mặt nước biển. 

Tuy nhiên yếu tố tự nhiên mới chỉ đóng góp một phần vào việc sản lượng cà phê của Brazil. Những giống cà phê tốt cũng góp một phần khá lớn trong việc làm tăng sản lượng và chất lượng cà phê Brazi

III. Giống Cây Cà Phê Tại Brazil

Một sự hỗ trợ đắc lực, cà phê Brazil đã có thể sống tốt nay còn cực khỏe.

Ở Brazil, giống cà phê là chủ đề của nhiều nghiên cứu và phát triển tại các trường đại học và tổ chức quốc gia. Mục đích chính cho việc nghiên cứu này là để nâng cao chất lượng, năng suất, và khả năng phục hồi của cây cà phê. Các nhà nông học, sinh học, và các nhà nghiên cứu luôn cố gắng nghiên cứu lai giống hoặc nhân giống đột biến tự nhiên để tìm ra những giống cà phê có năng suất, khả năng chống chịu sâu bệnh và có chất lượng đảm bảo và phù hợp cho mỗi vùng trồng khác nhau.

Giống cây Yellow Catuai khá phổ biến ở Brazil 

Hiện tại ở Brazil, có hơn 100 giống cà phê đang được trồng và canh tác có thể kể đến như Yellow Catuai, Caturra, Bourbon, Mundo Novo, Typica, Pacamara… Toàn thứ dữ trong làng cà phê luôn ! Những giống ấy khá là nổi tiếng về hương vị cũng như chất lượng quả đó.

Và lúc này ta thực sự có thể nói rằng: người dân Brazil đã có một điểm xuất phát vô cùng thuận lợi, khi nhiên thiên, con người đã cho họ một điều kiện cực kỳ tuyệt vời để trồng cây cà phê. Người nông dân giờ đây có thể bớt đi lo âu về sâu bệnh và năng suất của cây, nhưng khi quả chín và bắt đầu thu hoạch được thì lại có một vấn đề lại nảy sinh:

Làm sao để có thể sơ chế cà phê đạt chất lượng tốt ?

IV. Cách Sơ Chế Specialty-Grade Naturals ở Brazil

Khí hậu Brazil là khí nhiệt đới nóng ẩm, với lượng mưa khan hiếm và có cực nhiều nắng. Chính điều này làm cho cách sơ chế khô cà phê của Brazil trở nên vô cùng phổ biến và được ưa chuộng.

Đây là một cách sơ chế khá là lâu đời. Quả cà phê sau khi thu hái về nếu muốn sơ chế khô thì người nông dân chỉ cần 2 yếu tố: Ánh nắng và một mặt phẳng để phơi. Với cách làm này, cà phê có thể sẽ hương vị phức tạp và nhiều màu sắc, đi cùng với đó là cảm giác tròn đầy cho người uống. Tuy nhiên cách làm này lại rất khó kiểm soát, đặc biệt là các yếu tố như lượng nắng, độ ẩm, độ khô của hạt…Và vì khó kiểm soát nên cà phê sơ chế khô trước đây thường gặp khá nhiều lỗi như ẩm mốc, hỏng làm ảnh hưởng khá lớn đến chất lượng hương vị của cà phê thành phẩm. Chính vì điều này mà đã cũng từng có một thời, cà phê sơ chế khô được mặc định cho ra ngoài danh sách cà phê Specialty.

Cà phê được sơ chế khô trên các dàn phơi cải tiến

Tuy nhiên ngày nay, người dân Brazil cùng với rất nhiều quốc gia cà phê khác đã có khá nhiều thay đổi trong cách sơ chế cà phê cùa mình. Với sự giúp đỡ của các hiệp hội cà phê lớn, có thể kể đến như Hiệp hội cà phê đặc sản Brazil (BSCA), người nông dân trồng cà phê giờ đây có thể tiếp cận được thêm nhiều kiến thức mới, được cập nhật thường xuyên về các cách sơ chế cà phê, sao cho có thể khiến cà phê của mình đạt được chuẩn cà phê Specialty. 

Cà phê giờ đây được thu hái chọn lọc bằng tay, để có thể đảm bảo độ chín đồng đều và loại bỏ các quả xanh. Tất cả các yếu tố như lượng nắng, độ ẩm, thời gian phơi… đều được đo đạc và kiểm soát thông qua các thiết bị cảm ứng. Ngoài ra họ còn sử dụng khá nhiều dàn phơi tiêu chuẩn trong các nhà kính hiện đại… Chính những điều này đã làm cho chất lượng và hương vị cà phê Brazil tốt hơn rất nhiều, và bán được giá cao hơn hẳn.

V. Hương Vị Cà Phê Chất Lượng Cao Brazil

Khi chất lượng đã dần quay lại song hành cùng số lượng

“… bạn thực sự sẽ phải thay đổi quan điểm của mình khi được nếm thử những loại cà phê Brazil mới. Chúng ta thường nghĩ cà phê Brazil đa phần có những hương vị như Chocolate, hạt dẻ hay vị đắng cùng cảm giác thiếu cân bằng. Thế nhưng thời gian gần đây tôi đã được thử hàng loạt loại cà phê Brazil đầy vị hoa quả, với những nhóm acid vô cùng phức tạp…” Agnieszka Rojewska, 2018 World Barista Champion

Một số nhóm hương vị có trong cà phê Brazil

Cà phê chất lượng cao của Brazil thực sự đã ngập tràn hoa quả hơn rất nhiều so với ngày xưa. Giờ đây trong một ly cà phê Brazil bạn có thể cảm nhận được những hương vị cà phê đặc trưng từ cà phê châu Mỹ như: Nutty, Heavy Body, Chocolate, Sweet, Halzenut. 

Ngoài ra, cà phê Brazil cũng có cả những điểm đặc trưng trong hương vị như: Ripe Strawberry, Cherry, Tropic Fruit

Now, Quantity is not over Quality, it follows along. 

Hãy thử và thay đổi cách nhìn của mình về những loại cà phê Brazil nơi đây bạn nhé.

Lưu ý: Để có thể cảm nhận được hết các hương vị cà phê Brazil, bạn nên thử pha cà phê bằng cách Pour Over. Với cách pha này, cà phê có thể bật lên được gần như tối đa hương vị.

Xem thêm: “Phương pháp pha cà phê Pour Over là gì ?”

Câu Chuyện Về Nguồn Gốc Cà Phê Brazil

ĐIệp vụ cà phê: No Time To Love

Những năm đầu thế kỳ 18, cuộc chiến cà phê trở nên dữ dội hơn bao giờ hết. Hết Pháp, Hà Lan rồi Anh, Đức đều đang cố tranh giành vị trí đứng đầu ngành cà phê của mình. Còn Bồ Đào Nha, một đế chế khá là hùng mạnh lúc đó nhưng lại bị cho ra rìa trong cuộc chơi này vì không có cà phê. Dỗi không chịu được !

Không chấp nhận tình cảnh đó, chính phủ hoàng gia Bồ Đào Nha tìm mọi cách để có được những hạt giống cà phê. Nhưng đâu có dễ thế, biết cây cà phê quý giá nên các quốc gia kia chỉ có giữ cho riêng mình, họ làm đủ mọi cách để bảo vệ những cây giống vàng đó. Trong tình hướng đó, Bồ Đào Nha chỉ còn 2 cách: Nhượng đất để lấy cà hoặc ăn cắp

?Thế là Bồ Đào Nha đã chọn cách thứ 2: Ăn cắp hạt giống cà phê.

Và đó là lúc người điệp viên của chúng ta xuất hiện: Francisco Palheta – một chỉ huy quân đội thuộc địa Brazil của đế chế Bồ Đào Nha

Với làn da bánh mật đặc trưng của người Caribean, Francisco Palheta hiện lên có nét gì đó hấp dẫn đến lạ thường, ông nổi bật giữa đám đông như cách mà loại lan rừng Cattleya rực sáng giữa Amazon ngút ngàn. Vì là một người lính của đế chế Bồ Đào Nha nên ông không còn cách nào khác ngoài việc thực thi nhiệm vụ này.

Tại thời điểm đó, Hà Lan và Pháp đang có sự kiện tranh chấp đất đai tại Guiana(thuộc Pháp). Palheta được đế chế Bồ Đào Nha cử đi đến đây để trở thành người hòa giải cho hai bên, đồng thời thực hiện nhiệm vụ lấy cắp hạt giống cà phê tại đây..

Mang trọng trách lớn nên Palheta giữ trong đầu muôn vàn điều suy tư, ông vô cùng lo lắng và muộn phiền. Mọi chuyện chỉ tan biến khi ông đặt chân đến tòa nhà của vị Toàn Quyền Pháp ở Guiana, nơi ông được gặp vợ của ngài Toàn Quyền, một phụ nữ Pháp đầy quyến rũ. ??

Nhắc đến Pháp là nhắc đến Bánh Mỳ, nhưng sự thanh lịch và quyến rũ của phụ nữ nơi đây cũng chẳng kém phần nổi tiếng đâu. Và Palheta của chúng ta cũng đâu thể cưỡng lại vẻ đẹp ấy được. Với vẻ ngoài điển trai, 8 múi trừ hao còn 6 của mình, Palheta như trời sinh một cặp với vị công nương kia. 

Do mới đến còn nhiều lạ lẫm nên Palheta đã nhanh chóng được vị công nương dẫn đi làm quen mảnh đất Guiana nhỏ bé. Họ cùng nhau rảo bước và nói chuyện bên bờ biển Kourou đầy mộng mơ, nơi mà gần 150 năm sau vệ tinh Vinasat 1 lịch sử của Việt Nam được phóng vào vũ trụ. Ở đây họ nói về chiến tranh thương mại Mỹ Trung, về tỷ giá đồng Dollar và đồng Rup… nhưng sau cùng họ vẫn nói về tình yêu. 

Và rồi điều gì đến cũng phải đến, chỉ không biết là ai ngả vào nhau trước thôi.

Nhưng Palheta không hề vì tình yêu mà quên mất nhiệm vụ của mình, ông đã giải quyết êm xuôi vấn đề tranh chấp giữa hai bên Hà Lan và Pháp chỉ trong vài nốt nhạc. Vị Toàn Quyền người Pháp ở Guiana cảm thấy vô cùng “biết ơn” ông vì điều này, nên muốn tặng cho ông một thứ gì đó. Palheta nhanh chóng hỏi xin những hạt giống cây cà phê quý giá, nhưng thật đáng buồn, cái mà Palheta nhận được chỉ là những cái lắc đầu ngoầy ngoậy. Với vị Toàn Quyền, Palheta có lẽ chỉ là “Friend with Benefit” mà thôi.

Chôn sâu với nỗi buồn của mình, Palheta ngồi lại với nỗi lo âu hiện hữu trong tim về nhiệm vụ mật bất thành. Nhưng trong tình yêu thì đâu dấu được nhau điều gì, vị công nương xinh đẹp kia hiểu được ấy nên đã nghĩ ra một kế cực kỳ đỉnh cao để giúp ông.

Trong buổi chia tay người hòa giải về nước, Palheta được tặng rất nhiều hoa và quà. Lợi dụng điều ấy, vị công nương kia đã dấu một lượng lớn hạt giống cà phê vào những bông hoa, vì bà biết lính canh sẽ không dám kiểm tra đồ của mình. Khi buổi lễ diễn ra, bà tiến tới ôm chặt ông lần cuối rồi nhanh chóng đưa bó hoa cho Palheta với ánh mắt ngậm ngùi đẫm lệ.

Palheta trở về Brazil trong tiếng hò reo muôn người. Người dân Brazil vui, hoàng gia Bồ Đào Nha cũng vui, nhưng Palheta chỉ cười chứ không có vui được. Và đó là cái kết cho câu chuyện nguồn gốc cà phê Brazil.

Cảm ơn các bạn đã đọc đến đây ! Đây thực sự là một bài khá dài đó.