Ký ức hương vị hay ký ức cuộc đời

Tôi vẫn còn nhớ đã từng đọc ở đâu đó 1 câu nói của Elizabeth Taylor:

“Vẻ đẹp của nước hoa nằm ở nhịp đập trái tim của một người và nói lên hy vọng của những người khác.”

Thật vậy, trong suốt chiều dài lịch sử phát triển của cái đẹp, mùi hương là 1 thứ kì diệu, nó không mang một hình hài cụ thể nhưng lại là thứ tượng hình nhất còn hơn cả ngôn từ thơ văn hay những hình khối màu sắc, lý do là vì mùi hương gắn chặt với ký ức của mỗi con người.

Khứu giác của chúng ta giống như 1 chiếc chìa khóa mở đến cánh cửa của hồi ức một cách nhanh nhất có thể, những yếu tố tác động qua các giác quan khác đều đi qua một vùng của não gọi là vùng dưới đồi, có chức năng như một “tổng đài”, đóng ngắt, phân chia thông tin về các sự vật chúng ta nhìn, nghe, cảm thấy đến các vùng khác của bộ não. Mùi hương bỏ qua “tổng đài” này và đi thẳng đến hành khứu giác và rồi đến hạch hạnh nhân và hồi cá ngựa chỉ trong một hoặc hai nhịp thần kinh (Synapse). Do đó, cảm xúc, ký ức và mùi hương có mối liên hệ cực kì thân thiết với nhau. Đây là lí do vì sao mùi hương có thể đánh thức ký ức và gây cảm xúc cũng như gây liên tưởng nhiều hơn các cảm nhận bằng các giác quan khác. 

Giữa cuộc sống không ngừng đổi thay và khiến chúng ta dần bỏ lại phía sau những điều hoài cổ, không có gì giúp chúng ta gợi nhớ một cách cảm quan nhưng sống động nhất về quá khứ bằng một mùi hương – mùi nắng gió của một vùng biển, mùi chiếc áo của người thương, mùi cỏ dại của góc vườn tuổi thơ, hay mùi của một quán cà phê quen đã nhiều năm không trở lại…

Đinh Cà Phê những ngày Covid còn chưa tới.

Vài năm về trước, tôi đặt chân đến Hàng Châu trong 1 chuyến du lịch nhỏ vài ngày, thành phố đó lưu lại trong tôi rất nhiều những kỷ niệm đẹp, tuy nhiên sau 5 năm với hàng ngàn những bộn bề của cuộc sống, cú đánh úp của dịch bệnh những ký ức đẹp ấy cứ như bị vùi sâu vào trong não và chẳng thể an ủi tâm hồn mệt mỏi của tôi những lúc tôi cần. 

Cho đến 1 ngày, vợ tôi mua ở đâu đó 1 vài cành khuynh diệp cắm vào 1 chiếc bình nhỏ đặt lên bàn nước, cái mùi hương thoang thoảng ấy bỗng chợt kéo tôi về thẳng khu vườn nhỏ nằm trong Homestay xinh xắn ở Hàng châu, nơi mỗi buổi sáng của chuyến du lịch năm ấy tôi đều dậy sớm gọi 1 ly cà phê Pour Over ở quầy bar nhỏ bên cạnh đó và thưởng thức cùng 1 cuốn sách ưa thích.

Cái ký ức ấy nó tràn về sống động đến không tưởng và khiến tôi vô thức nở một nụ cười. Hương thơm cứ thế vốn tưởng chỉ thoang thoảng làm nền cho 1 khung cảnh đẹp ấy vậy mà khi hồi tưởng lại làm người ta ngỡ ngàng vì đã khắc sâu mùi hương ấy vào tâm trí tự lúc nào.

ĐIỀU KÌ DIỆU CỦA MÙI HƯƠNG

Nhiều năm sau này nữa, tôi có dịp được người bạn tặng 1 gói cà phê Colombia đến từ nông trại El Paraiso điều kì diệu của mùi hương lại một lần nữa chạm đến tôi, hương vị của thứ cà phê kì lạ ấy lại một lần nữa khơi lên cái cảm giác xa xôi về Hàng Châu. Mùi khuynh diệp nhẹ nhàng, hương bạc hà thoang thoảng và mùi vỏ cam nồng nàn lại 1 lần nữa kéo tôi về bên khu vườn nọ lạ kỳ như 1 giấc mơ.

Từ ngày bước chân vào thế giới cà phê này tôi như được thoải mái vui chơi trong khu vườn ký ức, giữa mùa đông lạnh nếu tôi muốn nhớ đến cảm giác ấm áp tôi có thể pha 1 ly cà phê Ethiopia sơ chế khô, mùi gừng ấm nóng, hương trà và vị đào hoặc hoa hồng như kéo ta về 1 góc nhỏ ấm áp trong quán cà phê quen với tiếng nhạc Jazz dịu nhẹ. 

Vào mùa hè nóng nực, 1 ly Kenya Pour đá mang tôi thẳng đến những hồi ức mát mẻ với hương Blackberry, vị chua sáng bừng của cam chanh xoa dịu ánh nắng mặt trời trên đầu. Rõ ràng chúng ta đang uống cà phê, ấy thế nhưng nhờ điều kì diệu của mùi hương, sự tương đồng nho nhỏ trong ký ức hương vị lại khiến chúng ta cảm nhận được hàng ngàn hương vị khác nhau từ những loại hoa quả khắp nơi trên thế giới.

Mỗi loại cà phê với sự khác biệt về thổ nhưỡng và bàn tay chăm sóc và sơ chế của những người nông dân khắp thế giới, dần dần mang trong mình 1 đoạn mật mã về hương vị, khi đến tay chúng ta mỗi một người với kho tàng ký ức riêng lại “giải” đoạn mật mã ấy theo những cách khác nhau, bất ngờ và đầy thú vị. Cùng 1 loại cà phê ấy, với tôi là ký ức của khu vườn nhỏ, với bạn tôi lại là ký ức về 1 món ăn ngon, cứ thế nó vẽ lên vô vàn bức tranh tuyệt hảo. Trong những ngày tháng mệt mỏi của cả thế giới này, chẳng gì có thể giúp ta dịu lại tốt hơn là 1 ký ức tuyệt hảo, và để đến với nó chẳng gì nhanh hơn là một mùi hương thân quen, nó có thể khiến bạn vui cười, trầm ngâm hay thậm chí rơi nước mắt, nó tái sinh cả khao khát và sự quyết tâm đã từng hiện hữu trong bạn tại một thời điểm đầy sống động và chân thực. 

Điều kỳ diệu ấy đến với ta bằng nhiều cách, có thể từ 1 hương nước hoa quen, mùi của 1 món ăn thân thuộc, hay như với tôi, là hương từ 1 cốc cà phê tự mình pha. Giữa những ngày cả xã hội xa cách nhau này, ta lại tự tìm cách gần lại với chính mình chỉ đơn giản bằng việc ngồi lại lựa chọn 1 loại cà phê, rồi cứ thế, để cho ký ức làm việc của mình, đơn giản và diệu kì.

——————————————————

Hà Nội những ngày tháng 7 nắng cháy, năm Covid thứ hai.

Đặng Vũ Long